بمپور
بمپور
فهرست:
1-نام گذاری
2-پیشینه تاریخی
3-معماری و بافت
4-اطلاعات جغرافیا
5-مردم و جمعیت شناسی
6-بزرگان
7-اماکن تاریخی و تفریحی
8-حمل و نقل
9-رسانه‌ها
10-ورزش و مسابقات
11-اقتصاد و صنعت
12-سیاست
توضیحات
1-نام گذاری
1-1-محل و نقشه
بَمپور یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران، در منطقه مکران است.
می‌توان گفت که بمپور از لحاظ تاریخی یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌رود که براساس کاوش‌هایی که در اطراف شهر بمپور صورت گرفته‌است تاریخ پیدایش آن به زمان ساسانیان واشکانیان بر می‌گرددالبته همچنان این تحقیقات ادامه دارد در خرداد ماه 1387 سازمان میراث فرهنگی ایران اعلام کرد محوطه باستانی را در اطراف بمپور با وسعت 150هکتار کشف کرده‌است که کاوشها در آن همدوره بودن آن با تمدنهای شهر سوخته وجیرفت نشان می‌دهددر دوره معاصر هم تا پیش از سال 1370 بمپور بزرگترین بخش کشور بود که از آن بخشهای بزمان، فنوج، دلگان، ولاشارمنشعب شدند، شهر داری بمپور هم همزمان با شهرهای سمنان، یزد، وکهکیلویه تأسیس شده‌است
) بخش بمپور، در شهرستان بمپور، مشتمل بر دو دهستان بمپور شرقی و بمپور غربی است. از شمال به بخشهای حومه و بزمان (در شهرستان ایرانشهر)، از مشرق به بخش سرباز (در شهرستان ایرانشهر) و از جنوب به شهرستان نیک‌شهر، و از مغرب به شهرستان کهنوج (در استان کرمان) محدود است. بیشتر آبادیهای آن در قسمت شمالی در دشت، و در جنوب در قسمت کوهستانی قرار دارد.
1-2-استان یا ایالت
این شهر در استان سیستان وبلوچستان واقع شده است.
1-3-کشور
این شهر در کشور ایران واقع شده است
2-پیشینه تاریخی
، به نوشتة لسترنج ، بمپور همان شهری است که مقدسی ) در قرن چهارم از آن به نام <بَربُور> در مکران نام برده است. در 283، یعقوبی می‌نویسد: <سپس بسوی بل و فَهرَج> می‌روند که احتمالاً <بل> همان <بربور> مقدسی و بمپور کنونی است؛ بمپور در حدود شش کیلومتری فهره (فهرج) قرار دارد. به نوشتة وزیری کرمانی ، بمپور پیش از استقرار قراختاییان در کرمان و مکران، به دست سپهسالار ملک زوزن شجاع الدین ابوالقاسم اَعور زوزنی افتاد. شجاع الدین هنگام یورش بُراق حاجب به کرمان کشته شد و مکران (از جمله شهر بمپور) به دست قراختاییان افتاد ولایت بَن پور (بمپور) را حاجی محمد غارت کرد گنجعلی خان زیک، حاکم کرمان، به ولایت بَن فَهل (بمپور) لشکر کشید و قلعة بن فهل را، که در آن هنگام دارالملک بلوچستان و مکران شمرده می‌شد و در دست حاکم محلی بود، تصرف کرد ظاهراً از دورة صفویه به بعد، نام بمپور در کتابهای تاریخی مدتی <بُن فهل> ضبط شده است. در 1149، به نوشتة محمود همت، قلعة بمپور هفت رشته قنات و حدود 200، 1 خانوار داشته است). در این هنگام، بم و مضافات آن در دست حاکمِ نیمه مستقل محلی، ملک شیرخان از نژاد صفاریه، بود ). در این زمان، شهر عمدة مکران و بلوچستان بمپور، و حاکم آن تابع والی کرمان بود . پس از شیرخان پسر او، ملک اردشیر، صاحب بمپور شد، اما سپاهیان نادر بم را محاصره کردند و او ناگزیر تسلیم، و خراجگزار نادر شد پس از قتل نادرشاه در 1160، حاکم بلوچستان نصیرخان پسر دوم عبدالله خان، نخست با احمدخان دُرّانی افغان به جدال پرداخت و پس از شکست از او اقتدار وی را به رسمیت شناخت. اما بعداً قدرتی به هم رساند و اقتدارش تا بمپور توسعه یافت. نصیرخان در 1209 درگذشت و حکومت بلوچستان دوباره خانخانی شد ).
در 1224، در زمان فتحعلی شاه قاجار نخستین کاشف اروپایی گرانت وارد بمپور شد
در اوایل قرن سیزدهم، بمپور وضع خوبی نداشت و مردم آن در فقر زندگی می‌کردند. در 1225 پاتینجر می‌نویسد: <ده بمپور کوچک و بسیاربد ساخته شده است. روزگاری دیواری گلی و کوتاه آن را محصور می‌کرد که به تناوب بر آن برجهای کوچکی نیز ساخته بودند، ولی در حال حاضر همة آنها در شرف اضمحلال و نابودی است. منظرة ده رقت آور است. خانة رئیس (قلعه / ارگ) بالای توده خاکی عظیم و خارق‌العاده بنا گردیده است .> و می‌افزاید که مردم بمپور عمدتاً از بلوچهای رخشانی اند، اما طایفة ناروئی از آنان ثروتمندترند
در 1255، هنگام سلطنت محمدشاه قاجار قلعة بمپور در تصرف محمدعلی خان نهرویی بود . در 1257، شورش منطقة بلوچستان را فرا گرفت. در پی آشفتگی ناشی از قیام آقاخان محلاتی (در 1256)، شورش در منطقة بلوچستان فراگیر شد. حبیب‌الله خان، امیر توپخانه، شورش را در هم شکست و قلعة بمپور را تصرف کرد و جمعی از اهالی را به قتل رساند و برخی را اسیر کرد و به مناطق دیگر ایران کوچاند. برج و باروی قلعة بمپور بر اثر اصابت گلولة توپ و خمپاره آسیب فراوان دید (. در 1259، عباس قلی خان، اسرای بن فهل (بمپور) را که در بلاد عراق و آذربایجان پراکنده بودند، خریداری کرد و به بمپور فرستاد . در 1260، ابوالحسن محلاتی، برادر آقاخان محلاتی که از کراچی به بلوچستان حمله کرده بود، بمپور را تصرف کرد، ولی پس از مدت کوتاهی شکست خورد و به تهران اعزام شد و بار دیگر قشون ایران بمپور را تصرف کرد . در 1265، در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، خان بمپور به کرمان حمله کرد ولی شکست خورد و بمپور به تصرف قشونی که از مرکز فرستاده شده بود، در 1292، به نوشتة قاینی، بمپور مرکز بلوچستان و ضابط نشین آن بود. در 1303 نیز مرکز بلوچستان و ضابط نشین بود و 260 خانوار داشت . بنا به نوشتة کرزن، در 1309 در پادگان قلعة بمپور پنجاه نفر توپخانه (شش عراده توپ، سیصد پیاده، و پنجاه سوار مستقر بود، و پانصد تن چریکهای دایمی بلوچ) در نزدیکی آن به سر می‌بردند. زین العابدین شیروانی در 1315، در زمان مظفرالدین شاه ( بمپور را بانپور، ضبط کرده و نوشته است: <از بلاد بلوچستان، از توابع کرمان است> . در اواخر دورة قاجاریه بلوچستان و مکران دستخوش اغتشاش شد. در 1306ش، قشون مرکزی ایران شورش دولت محمدخان را درهم شکست و در همه جای مکران، از جمله بمپور، مستقر شد. در1309 ش، سردار حسین خان، یکی از سرداران بلوچ و حاکمِ گِه (نیک شهر امروزی)، به سرداری کل مکران منصوب گردید و مقرر شد عموم سرداران مکران تحت اوامر او قرار بگیرند (. اراضی دهکده‌های بمپور با بندهایی که بر رود بمپور بسته می‌شد، آبیاری می‌شد و قرای مهم آن، همه جزو خالصجات دولتی بود . میان سالهای 1320 تا 1324 ش، قشون انگلیس منطقة جنوب، از جمله بمپور، را اشغال کرد. در دورة نخست وزیری دکتر مصدق (1329–1332 ش)، اهالی مکران، بویژه مردم بمپور، از ملی شدن صنعت نفت دفاع کردند. در انقلاب اسلامی ایران در 1357 ش و در جنگ تحمیلی عراق (آغاز 1359 ش)، اهالی بمپور با راهپیماییها وفاداری خود را به جمهوری اسلامی اعلام کردند
2-1-در اسطوره‌ها و روایات و قبل از تاریخ
2-1-پیش از اسلام(ایلامیان,ماد ها,هخامنشیان,سلوکیان,اشکانیان)
2-3-حمله اعراب به ایران(خلفای راشدین,بنی امیه,بنی عباس)
2-4-استقلال دوباره ایران(طاهریان,سامانیان,غزنویان,آل بویه,آل غور,صفاریان,سلجوقیان,خوارزم شاهیان)
2-5-حمله مغول ها به ایران(گورکانیان,ملوک الطوایف)
2-6-صفویه,زندیه,افشاریه,قاجاریه,پهلوی
3-معماری و بافت
3-1-سبک ساختمان ها
3-2-محله ها و تقسیمات
• بخش بمپور
o دهستان بمپور شرقی
o دهستان بمپور غربی
شهر: بمپور شهر: محمدان
3-3-پل ها
3-4-فروشگاه ها
3-5-هتل ها و مسافر خانه ها
3-6-مراکز درمانی و بیمارستان ها
3-7-اماکن مذهبی(معابد,مساجد,کلیسا ها وکنیسه ها...)
3-8-مراکز آموزشی(مدارس,حوزه علمیه,دانشگاه هاو...)
3-9-قنات ها و چشمه ها
3-10-استخر ها
3-11-رستوران ها
3-12-بازار ها و مراکز خرید
4-اطلاعات جغرافیا
مختصات: 27.1953° شمالی 60.4522° شرقی
ارتفاع از سطح دریا 493 متر
پیش‌شماره تلفنی
0548252
4-1-آب و هوا
بمپور دارای آب وهوای گرم ومرطووب است که دارای تابستانی طولانی و میانگین دمای آن در تابستان از 40 درجه سانتی گراد بیشتر است
حداکثر مطلق دمای آن به 47 درجه، و حداقل مطلق دمای آن به 5ر1 درجه می‌رسد
میانگین دمای سالانه 28
میانگین بارش سالانه 150میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه 3
4-2-جلگه ها
4-3-رود ها
رود بمپور
4-4-کوه ها و رشته کوه ها
4-5-تالاب ها
4-6-دریاچه ها
4-7-سد ها
4-8-زیست بوم ها
از گیا دارای درختان کَهور و گز و کُنار، و از زیا دارای آهو و شتر و روباه و شغال و گرگ و گراز است، و کبک و تیهو نیز در آنجا وجود دارد.
4-9-آلودگی محیط
5-مردم و جمعیت شناسی
5-1-اقوام
طوایف مهم بمپور عبارتند از: نارویی، رودینی، امیریان، طوقی، دکالی، حق‌شناس، آذریان، نرماشیری، خدایاری، صلاح زهی و ...
5-2-زبان
اهالی به گویش بلوچی و زبان فارسی سخن می‌گویند
5-3-دین
اهالی بمپور پیرو مذاهب تسنن (حنفی)، و شیعة اثناعشری اند
5-4-فرهنگ
5-5-جمعیت
بر اساس سرشماری سال 1385 جمعیت آن (1٬664 خانوار) 50000 نفر بوده‌است
5-6-آداب و رسوم
8-7-غذا ها محلی
8-8-سوغات ها
6-بزرگان
6-1-دانشمندان
6-2-معماران
6-3-نویسندگان
6-4-شاعران
6-5-استادان و معلمان
6-6-سیاست مداران
6-7-پزشکان و دکتران
6-8-نوازندگان
زادگاه استاد شیرمحمد اسپندار، تنها نوازنده ساز دونلی در ایران است.
6-9-خوانندگان
6-10-بازیگران
6-11-ورزشکاران
6-12-روزنامه نگاران
6-13-نویسندگان
6-14-روحانیون ,علماء و افراد مذهبی
7-اماکن تاریخی و تفریحی
ارگ بمپور
7-1-قصر ها
7-2-قلعه ها
7-3-دروازه ها
7-4-موزه ها
7-5-باغ ها
7-6-پارک ها
7-7-بازار ها
7-8-آبشار ها
7-9-جنگل ها
7-10-سایر اماکن دیدینی
8-حمل و نقل
8-1-بزرگ راه ها
8-2-پایانه ها
8-3-فرود گاه ها
8-4-تاکسی رانی
8-5-اتوبوس داخل شهر
8-5-مترو
8-7-راه آهن
9-رسانه ها
9-1-صدا و سیما
9-2-رادیو
9-3-مخابرات
9-4-نشریات
9-5-تلفن همراه
9-6-اینترنت
9-7-سالن های همایش
10-ورزش و مسابقات
10-1-تیم های ورزشی
10-2-سالن ها و مکان های ورزش
10-3-مسابقات بین المللی
11-اقتصاد و صنعت
11-1-کارخانه ها
11-2-محصولات کشاورزی
1 محصول عمدة آن خرما، مرکبات، تره بار، گندم و جو و ذرت است
11-3-محصولات دام و طیور
11-4-گردشگری
11-5-تولید انرژی
11-6-منابع و ذخایر معدنی
11-7-صنایع دستی
12-سیاست
12-1-وقایع مهم سیاسی
12-2-ادارات و اماکن سیاسی
▲